Piet Wiegman (1885-1963), De Lingedijk in Wadenoijen
Olieverf op doek, afm. 61,5 x 86,5 cm, gesigneerd en gedateerd r.o. ‘ Piet Wiegman, 1943’
annotatie achterzijde: ‘ Wadenoijen 1943/ Afz: P.Wiegman/ Mejuffr. C. Formijne/ Keizersgracht 704 Amsterdam
Bemiddeld bij aankoop door de nieuwe eigenaar.
Literatuur:
Piet Spijk e.a. ‘Piet Wiegman (1885-1963), Schilder van de Bergense School’, Akmaaar 2003, p.250, S125 in de oeuvrecatalogus. In dit overzicht van alle bekende werken van Piet Wiegman is de titel van het schilderij ‘Huizen aan de Lingedijk, Wadenoijen’ maten waren onbekend en het is niet afgebeeld.
Het kustdorp Groet, waar Wiegman met zijn gezin woonde, werd vanaf het begin van de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers versterkt met bunkers tot een verdedigingslinie vanwege een gevreesde geallieerde invasie. Vanaf eind 1942 worden voorbereidingen getroffen voor een evacuatie en in het voorjaar van 1943 moet het gezin Wiegman daadwerkelijk het dorp verlaten. Zij wijken uit naar Wadenoijen, waar zij onderdak vinden in een kleine boerderij van een achterneef van Johanna Formijne, de meisjesnaam van de vrouw van Piet Wiegman. Voor deze achterneef schilderde hij de Lingedijk bij Wadenoijen en via vererving is het schilderij altijd in de familie Formijne gebleven.
Piet Wiegman (1885-1963), Kleiuitgraverij
aquarel op papier, afm. 47 x 59 cm, gesigneerd met initialen ‘P.W.’ rechts onder, te dateren ca. 1924.
nummer AT 61 in de oeuvrecatalogus. Zie Piet Spijk e.a. ‘Piet Wiegman, Schilder van de Bergense School’ In deze monografie afgebeeld op pag. 63. Zie op dezelfde pagina een afbeelding van een groot schilderij met hetzelfde onderwerp dat zich in de collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam bevindt.
herkomst: particuliere collectie Amersfoort. Door de ouders van de laatste eigenaar die bevriend waren met Piet Wiegman en zijn vrouw direct bij de schilder gekocht.
Aangekocht door Limburgs Museum
Piet Wiegman en zijn vrouw woonden van 1922 tot 1929 in het Limburgse Thorn. Aanvankelijk heeft de schilder vooral oog voor het uiterlijk van het pittoreske stadje. Naarmate hij Thorn beter leert kennen, schildert hij de armoede van de boerenbevolking, de veenwerkers in De Peel, de arbeiders van de steenfabriek. Andere schilders werkten in diezelfde periode ook in Thorn: o.a. Dirk Filarski, Arnout Colnot en Else Berg. Zie ‘Verkochte Werken’ voor zo’n Limburgs Landschap van Else Berg.
Piet Wiegman (1885-1963), Stilleven op tafel
aquarel op papier, afm. 94 x 68 cm, gesigneerd links onder ‘Piet Wiegman’, links boven ‘P.W.’, te dateren 1915-1916
nummer AT 13 in Piet Spijk e.a. ‘Piet Wiegman, Schilder van de Bergense School’ met vermelding verblijfplaats onbekend.
Herkomst: familie Gratama Haarlem.
Afgebeeld:
-Adriaan Venema ‘De Bergense School’,Baarn 1976, no. 15
-Renée Smithuis, De gebroeders Piet en Matthieu Wiegman, Alkmaar 2019, pag. 61
Bij het samenstellen van de oeuvrecatalogus met al het werk van Piet Wiegman door Piet Spijk was de verblijfplaats van de aquarel onbekend. Het is onduidelijk hoe Venema de aquarel kende. Hij blijkt altijd in bezit geweest te zijn van de Haarlemse familie Gratama. Gerard Gratama (1874-1965) was directeur van het Frans Hals Museum. Hij is degene die de aquarel van Piet Wiegman kocht. Gratama was zeer geïnteresseerd in moderne kunst: kort na zijn aantreden in 1913 als directeur van het Frans Hals Museum hield hij een lezing over cubisme en futurisme.
Piet Wiegman ging in 1913 aan de Achterweg in Groet wonen en omringde zich in zijn atelier met spullen die hem vertrouwd waren: bloemen onder een stolp, kruiken en een crucifix. Dezelfde voorwerpen keren steeds terug op schilderijen en aquarellen die hij in die jaren maakte. Vergelijk in de oeuvrecatalogus: crucifix: S9, S12, S21, S24, S49; stolp: S9, S21, S24, AT 22, AT 32; kruik: S8, S11, S23, S24, AT 34; spiegel: S24, AT 21, AT 34, At 46; potplant: S8, S10.
Over de compositie van Wiegmans schilderijen en aquarellen is veel gespeculeerd. Waarschijnlijk was voor Wiegman de onderlinge samenhang van vormen (rond, verticaal, horizontaal) belangrijk en koos hij daarbij de attributen die hij mooi vond.
Piet Wiegman (1885-1963), Stilleven met dode eend
aquarel op papier, afm. 45 x 59 cm, gesigneerd rechts boven, te dateren ca. 1939
studie voor het grote schilderij ‘De Jagers’ (225 x 300cm) Zie Piet Spijk e.a.’Piet Wiegman, Schilder van de Bergense School’, pag. 90 e.v
herkomst: verre familie van de kunstenaar
opmerking: tot nu toe onbekend werk
Piet Wiegman (1885-1963), Gezicht op Groet
kleurpotlood op papier, afm. 27x 36 cm, gesigneerd rechts onder, te dateren ca. 1935
herkomst: verre familie van de kunstenaar
opmerking: tot nu toe onbekend werk
Vergelijk deze tekening met de aquarel Duinen bij Catrijp, afgebeeld op pag. 74 van monografie over Piet Wiegman.
Piet Wiegman (1885-1963), Stilleven met uitzicht door het raam
Olieverf op doek, afm. 93 x70 cm, gesigneerd PW links onder, te dateren 1916
achterzijde doek ‘Winter No.11 P.W.S’ (Bedoelt Wiegman dat dit het 11e schilderij is dat hij maakte? de letter S staat voor Schoorl)
Tentoonstellingen:
– Hollandsche Kunstenaarskring Stedelijk Museum Amsterdam 1917
– Chabot Museum Rotterdam 2003
– Museum Kranenburgh Bergen 2004
– Museum De Wieger Deurne 2004
– Noord Veluws Museum Nunspeet 14 januari-25 juni 2023, ‘Frans Huysmans en de Bergense School’
– Stedelijk Museum Alkmaar 29 april- 3 september 2023, Van Gogh Cézanne Le Fauconnier & de Bergense School
Afgebeeld:
– Piet Spijk e.a., ‘Piet Wiegman, Schilder van de Bergense School’, pag. 32
– Saskia de Bodt, ‘Schildersdorpen in Nederland’, pag.95
– Jan ven der Lubbe, Margot Jongedijk ‘Frans Huysmans en de Bergense School’, pag. 61
– Marja van Heteren e.a. Van Gogh Cézanne Le Fauconnier & de Bergense School, pag. 18
Piet Wiegman (1885-1963), Stilleven met zonnebloemen, fles, tinnen bord en fruit
Olieverf op doek, afm. 80 x 90 cm, gesigneerd links onder, te dateren ca. 1935
NB. achterzijde: opzet voor schilderij met meisje op stoel
herkomst: verre familie van de kunstenaar
opmerking: tot nu toe onbekend werk, niet opgenomen in oeuvrecatalogus
Alle attributen èn zonnebloemen die Piet Wiegman in de loop der jaren in zijn schilderijen verwerkte komen in dit werk voor.
Zonnebloemen zien we al in schilderijen uit 1915. Een blauwe fles voor het eerst op Stilleven met uitzicht door het raam (1916), zie verkochte werken.
Zie voor het tinnen bord o.a. S90, S112 en S113 in de oeuvrecatalogus. Het laatste schilderij is ook in de collectie. De kruik gebruikte Wiegman ook regelmatig als attribuut: S90, S99.
Literatuur: Piet Spijk e.a ‘Piet Wiegman, Schilder van de Bergense School’
Piet Wiegman (1885-1963), Stilleven met crucifix, masker en apostelen (recent verkocht)
Piet Wiegman (1885-1963), Stilleven met crucifix, masker en apostelen
olieverf op doek, afm. 60 x 74 cm, gesigneerd links boven Piet Wiegman, te dateren 1939
herkomst: particuliere collectie, door de ouders van de laatste eigenaar direct bij de schilder gekocht.
Oeuvrecatalogus nr. S113
Tentoonstellingen:
– ‘Piet Wiegman’ Kunstzaal Kleykamp, Den Haag 17/8 tm. 8/9 1940
– Hollandsche Kunstenaarskring Amsterdam 1/3 tm 30/3 1941.
Op deze expositie in het Stedellijk Museum exposeerde Wiegman 8 schilderijen. Titel op deze verkooptentoonstelling ‘Stilleven met Crucifix en blauwe flesch’
Verkocht tijdens SCHIK in kunst, juni 2024
Als u door de monografie over Piet Wiegman bladert dan ziet u dat hetzelfde crucifix al vanaf zijn vroegste werken voorkomt. Bv. op het schilderij Zittend boerenmeisje (1915), Stilleven met crucifix en zonnebloem (ca. 1915), Aardappelschillend meisje in interieur (ca. 1917), Stilleven met crucifix en stolp (1917) en Stilleven met koperen ketel (ca. 1924).
Het crucifix staat ook afgebeeld op een foto in zijn eerste atelier in Groet: pag. 21 van het boek.
Met het verlaten van de RK kerk heeft Wiegman het kruisbeeld niet verworpen. Het verbindt hem met de gewone katholieke mensen. Bovendien, volgens Adriaan Venema, komt het vaak terug in zijn schilderijen ‘niet omdat het een religieus voorwerp was, maar omdat het hem boeide als object van grote schoonheid.’
Op een affiche voor een solo expositie beeldt hij zichzelf af als kunstenaar tussen een kruisbeeld en een batakbeeldje. Heeft op ons schilderij het grijnzende masker ook een symbolische betekenis?
Wiegman combineerde voorwerpen waaraan hij gehecht was en die hij jarenlang bewaarde in zijn atelier en maakte er een opstelling mee voor een schilderij. Zo komt de blauwe fles al voor op het stilleven uit 1916 dat we onlangs verkochten. Ook de apostelbeeldjes gebruikte hij vaker, o.a. in een paar aquarellen: AT 89 en AT 90 (zie oeuvrecatalogus).
Literatuur: Piet Spijk e.a. Piet Wiegman ‘Schilder van de Bergense School’